دین و هویت در دوران حکومت ملی در آذربابجان

هویت و دین در دوران حکومت ملی آذربایجان

یکی از ابزارهایی که در راستای تخریب حکومت ملی آذربایجان به کار می رود، مساله دین می باشد. غالبا عده‌ای چنین عنوان می کنند که، میر جعفر پیشه وری به عنوان نخست وزیر حکومت یکساله فرقه دموکرات آذربایجان فردی بود که به دین اهمیت نمی داد. و همواره هیچ کوشش وتلاشی را در راستای اعتلای این مقوله انجام نمی داد. 

به هر حال با وجود اینکه، این مقوله بر خلاف اسناد معتبر تاریخی می باشد، پس چرا چنین ادعایی همواره برای تخریب فرقه دموکرات به عنوان دموکراتیک‌ترین حکومت محلی خاورمیانه در اذهان عمومی از سوی عده ای خاص مطرح می شود؟! 

برای واکاوی این مساله بغرنج ابتدا باید به صورت کاملا منطقی، گریزی به نقش مذهب در زندگی انسان بزنیم تا به طور عینی و شفاف به صورت خود به خود شاهد حلاجی این امر باشیم. آنچه مسلم است، مذهب نیز همچون سایر امور یکی از شاخصه‌های هویت فرد است. تشکیل هویت عبارت است از این که مشخص کنید چه کسی هستید، برای چه چیزی ارزش قائلید و تصمیم گرفتید چه مسیری را در زندگی دنبال کنید. متخصصین هویت را به صورت نظریه روشنی درباره  خویشتن به عنوان عاملی منطقی توصیف می کنند. عاملی که بر اساس عقل عمل می کند. مسئولیت این اعمال را می پذیرد و می تواند آن را توجیه کند. این جستجو برای آنچه درباره خود درست و واقعی است؛ انتخاب های زیادی از قبیل انتخاب شغلی، روابط میان فردی، درگیر بودن در جامعه، عضویت در گروه قومی، ابراز جهت گیری جنسی، به علاوه آرمان های اخلاقی، سیاسی و مذهبی را با انگیزه می کند.

همچنان که مشاهده می شود تمام شاخصه‌های مذکور به عنوان بخشی از تمامیت مقوله هویت محسوب می شوند. و منطقی و عقلانی بودن عواملی که ماهیت آن را تشکیل می دهند نیز ناشی از این امر می باشد.

ولو از زمانی که دولت_ملت مدرن در ایران شکل گرفت و حاکمیت‌های تمامیت‌های تمامیت خواه بر اریکه قدرت تکیه زدند. بسیاری از حقوق اولیه اقوام غیر فارس به دلیل مناسبات فرهنگی_زبانی یعنی فارس نبودن، پایمال شد. من جمله عدم تحصیل به زبان مادری و آشنایی با ادبیات و تاریخ ملی خویش و سایر تبعیض های سیاسی و اقتصادی و... که همچنین هم ادامه دارد.

حالا اگر در تاریخ به علل شکل گیری، عملکرد و دست آوردهای حکومت ملی آذربایجان بنگریم متوجه می شویم که، فرقه دموکرات در حال احیای حق و حقوقی بود که بر مبنای یکی از شاخصه‌های هویتی تُرک‌ها(شاخصه عضویت در گروه قومی و مبانی آن یعنی تاریخ و زبان) تا به آن زمان پایمال شده بود. به زبانی گویا و ساده‌تر می توان گفت که در تاریخ به دلیل یکسان سازی قومی، تمامی حق و حقوق ملی تُرک‌ها همچون سایر اقوام غیر فارس علاوه بر آن که احیاء نشده بود. همچنین مورد هجمه عظیمی از بایکوت، تخریب، تحریف و... قرار گرفته بود. 

حال با احیای این گونه مسائل در زمان فرقه دموکرات و باز تعریفِ آن در جامعه همچون سایر ساخصه‌های هویتی در کنار هم، قصد احیاء تمامیت موضوعِ هویتی را داشت تا تعادل را در جامعه در قبال این مسئله برقرار کند.

بنا به اسناد معتبر تاریخی و همچنین نقل و قول تمامی شاهدین حاکی از این است که در مدارسِ حکومت ملی دانش آموزان قبل از ورود به کلاس‌ها سرود ذیل را به عنوان دعای صبحگاهی مدارس با هم و یکصدا می خواندند: 

ای بیزی یوخدان یارادان تانریمیز/سن بیزه لطفونله عنایت ائله

بیزلری دوزگون یولا دوز ایشلره/قدرت ذاتونلا هدایت ائله

وئر بیزه توفیق کی تحصیل ائدک/علم ادبله بیزه زینت ائله

خدمت ائدک بیز آتامیز یوردونا/سن ده اونو حفظ و حمایت ائله

پاک فیکیر آیدین اورک ساغ بدن/بیزلره شأنینله کرامت ائله.

چنانکه کاملاً آشکار است برای تربیت انسان و کانالیزه کردن هر امری در اذهان، در پروسه اجتماعی شدن، برنامه‌های مدارس تنظیم می گردد. پس با توجه به دعای صبحگاهی مدارس در زمان حکومت ملی می توان پی برد که صرفاً یک نمونه کوچک حاکی از این است که نه تنها حکومت به دین بی اعتنا نبود، همانطور که بارها در متن آمده اینان قصد باز تعریف تمام شاخصه‌های هویتی تُرک‌ها را در کنار همدیگر به صورت عقلانی و منطقی داشتند. نه اینکه شاخصه‌ای هویتی را به شاخصه هویتی دیگر ترجیح داده و یا آن را در جامعه بولد نمایند. در این زمینه پازل می تواند مثال به جایی باشد. چنانچه اگر بخواهیم برداشت صحیحی از تصویر پازل داشته باشیم باید تمام قطعات آن را در کنار یکدیگر به صورت مرتب قرار دهیم، ولو صرفاً قطعات مورد نظر خودمان نمی تواند پاسخگویی، برای نیاز به درکمان از تصویر مورد نظر باشد.

اما اشخاصی که دین را به استخدام سیاست در آورده‌اند کاملا با رویه‌ای ایدئولوژیک در جهت منافع خویش، مذهب، یعنی یکی از چندین شاخصه هویتی را پایه و اساس و به نوعی کلیت موضوعِ هویت تعریف، و آن را در رفتارشان اشاعه می نمایند. طبیعی است که چنین اشخاصی معمولا دین و مذهب را بدون کاوش و به صورت کاملا ارثی از بزرگان

و صاحبان قدرت به ارث برده، و احساس تعهد می نمایند. طبیعی است که اینان در مقابل آن حرکت منطقی و عقلانی فرقه دموکرات به سوگیری خودیاری دست می یازند. یعنی منطق و قواعد آن را صرفاً در جهت افکار مخالف خویش به کار می برند بدون اینکه نظری در افکار خویش انداخته و منطق و قواعد آن را نیز در راستای بررسی افکار خویش به کار بندند. معمولاً این گونه افراد به تفکر دوگانه نگر می پردازند. یعنی اطلاعات، ارزش‌ها، و صاحبان قدرت را به درست و غلط، خوب و بد، ما و آنها تقسیم می کنند. 

مسلماً با این اوصاف هویت خود آنان ضبطی است. افرادی که هویت ضبطی دارند بدون کاوش کردن گزینه‌ها، خود را به ارزش ها و اهدافی متعهد ساخته‌اند. آنها هویت حاضر و آماده‌ای پذیرفته اند که صاحبان قدرت برای آنها انتخاب کرده اند. قطعاً سلامت روانی آنها با مشکل جدی روبرو است زیرا کسانی که در ضبط یا پراکندگی هویت گیر کرده اند، هنگام روبرو شدن با مسائل هویت، منفعل هستند و مشکلات سازگاری دارند. افراد دارای هویت ضبط شده، روش شناختی متعصبانه و انعطاف ناپذیر دارند که به موجب آن ارزش‌ها و عقاید دیگران را بدون ارزیابی سنجیده، درونی می کنند و به روی اطلاعاتی که ممکن است وضعیت آنان را تهدید کنند، بسته هستند. اغلب این افراد می ترسند که مبادا کسانی که برای محبت و عزت نفس به آنها وابسته‌اند آنها را طرد کنند.

 پس از این روی و به این طریق حقیقت موجود در رابطه با ماهیت حکومت ملی آذربایجان را وارونه جلوه میدهند.